කාබන් උදාසීන ව්‍යාපෘතිය
දේශගුණික ක්‍රියාමාර්ග බැංකුවේ තිරසාර න්‍යාය පත්‍රයේ ප්‍රධාන අවධානය යොමු කළ යුතු ක්ෂේත්‍රයකි. කාබන් උදාසීනත්වය කරා ගමන් කිරීමේ අරමුණින්, බැංකුවේ ‘කාබන් පියසටහන’ තහවුරු කර ගැනීම සඳහා ‘ Sri Lanka Climate Fund ආයතනය සම්බන්ධ කර ගත්තේය.
ප්‍රධාන අරමුණු වන්නේ අධික බලශක්ති භාවිතය සහ අනෙකුත් අකාර්යක්ෂමතා සහ හැකි තරම් තිරසාර හා දේශගුණික හිතකාමී ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වීම සඳහා හොඳම භාවිතයන් හඳුනාගෙන නිවැරදි කිරීමයි.
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී සහ නායකත්ව කණ්ඩායම ඇතුළු ප්‍රධාන අභ්‍යන්තර පාර්ශ්වකරුවන් පුහුණු කරන ලද්දේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයේ (SLSI) විශ්‍රාමික අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්/ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී ආචාර්ය ලලිත් සේනවීර සහ Sri Lanka Climate Fund සමාගමේ GHG වලංගුකරණ සහ සත්‍යාපන අංශයේ GHG සත්‍යාපක ගයාන් මධුසංක විසිනි.
අපේ කඩොලාන වලට ජීවිතය
NDB ‘Biodiversity Sri Lanka’ (BSL) සමඟ හවුල් වී වසර 5 ක කාලයක් තුළ ආනවිලුන්දාව තෙත්බිම් අභයභූමියේ හායනයට ලක් වූ කඩොලාන වනාන්තර හෙක්ටයාර 1 ක් ප්‍රතිසංස්කරණය කරමින් බහු පාරිසරික මෙන්ම සමාජ-ආර්ථික ප්‍රතිලාභ ජනනය කරයි.
‘අපේ කඩොලාන වලට ජීවිතය’ ව්‍යාපෘතිය රාජ්‍ය-පෞද්ගලික ප්‍රජා හවුල්කාරිත්වයක් වන අතර ක්‍රියාකාරකම් IUCN හි ගෝලීය ස්වභාවධර්මය පදනම් කරගත් විසඳුම් ප්‍රමිතිය මගින් මෙහෙයවනු ලැබේ.
සමස්තයක් වශයෙන්, කඩොලාන පරිසර පද්ධතියේ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව, එහි අලුත් කිරීමේ ධාරිතාව සහ පරිසර පද්ධති සේවා සැපයීම වැඩි දියුණු කරන අතරම දේශීය ප්‍රජාවන්ගේ සමාජ-ආර්ථික සංවර්ධනයට දායක වේ.
සංරක්ෂණය සඳහා අධ්‍යාපනය
සියලුම ශ්‍රී ලාංකිකයන් අතර පරිසර හිතකාමී නායකත්වයක් සහ භාවිතයන් පිළිබඳ නව පරම්පරාවක් දිරිමත් කිරීම සඳහා බැංකුව ‘Wildlife & Nature Protection Society of Sri Lanka' (WNPS) සමඟ හවුල්කාරිත්වය දිගටම පවත්වාගෙන ගියේය.
‘සංරක්ෂණය සඳහා අධ්‍යාපනය’ වැඩසටහනට දැනුවත් කිරීමේ සැසි, ක්ෂේත්‍ර චාරිකා සහ පාසල් තුළ තිරසාර ව්‍යාපෘති දියත් කිරීම ඇතුළත් වේ. දැනුවත් කිරීමේ සැසි මගින් , වන විනාශය, දේශගුණික විපර්යාස, දූෂණය සහ මානව සහජීවනයේ අවශ්‍යතාවය වැනි රටේ සමකාලීන පාරිසරික ගැටළු ආමන්ත්‍රණය කරයි.
විද්‍යාත්මක වාර්තා නිෂ්පාදනය කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ 'Deepdive' සැසි විශේෂ අවධානය යොමු කළ හැකි ක්ෂේත්‍රයක් විය. මෙම සැසි මෙම ක්ෂේත්‍රයේ යාමට කැමති සිසුන් සඳහා සකස් කරන ලදී.
සිසුන්ට ස්වභාවික ලෝකය මුලින්ම සම්බන්ධ කර ගැනීමට සහ අගය කිරීමට අවස්ථාවක් ලබා දීම සඳහා ක්ෂේත්‍ර චාරිකා සකස් කර ඇත. විල්පත්තු, හෝර්ටන් තැනිතලා, බුන්දල, උඩවලව සහ වස්ගමුව ජාතික වනෝද්‍යාන වෙත ක්ෂේත්‍ර චාරිකා සාර්ථකව අවසන් කර ඇත.
දේශගුණික ක්‍රියාමාර්ග සඳහා සහාය වීම සඳහා නැවත වන වගා කිරීම
‘වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව’ (DFC) සමඟ හවුල්කාරිත්වයෙන් බැංකුව ‘හිබිලියාකඩ වනාන්තරයේ’ නැවත වන වගා ව්‍යාපෘතිය දිගටම කරගෙන ගියේය.
මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයේ ලග්ගල කඳුවැටියේ පිහිටා ඇති ‘හිබිලියාකඩ වනාන්තරය’ පහත් බිම් වැසි වනාන්තරයක් වන අතර එහි ‘ගිනි’ තණකොළ පැතිරීම සහ ලැව් ගින්න හේතුවෙන් වනාන්තරයෙන් හෙක්ටයාර 85 ක් පමණ විනාශ වී ඇත.
බැංකුව සහ DFC එක්ව හෙක්ටයාර 05 ක් ආවරණය වන පරිදි පැල 3,000 ක් සිටුවන ලදී. එම ශාකවලට ප්‍රදේශයේ ස්වාභාවික පරිසර පද්ධතියට ආවේණික වූ විවිධ ශාක ඇතුළත් වේ.
බැංකුවේ මෙහෙවර වන්නේ වන විනාශයට එරෙහිව සටන් කිරීම සහ සියලු ආකාරයේ ජීවීන්ගේ පැවැත්මට අත්‍යවශ්‍ය වන අපගේ ජෛව විවිධත්වය ආරක්ෂා කිරීමයි.
පිටවලපතනේ අද්විතීය ජෛව විවිධත්වය ආරක්ෂා කිරීම
උභයජීවීන්, කුඩා ක්ෂීරපායින්, කටුස්සන් සහ වටෙස්ස, බිනර, කඳුලැස්ස, නිල්මොනරැස්ස සහ පතන් අල වැනි ආවේණික ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ රාශියක් ඇතුළුව එහි අද්විතීය ජෛව විවිධත්වය සඳහා පිටවලපතන පිළිගැනේ. මෙම ප්‍රදේශයේ වඩාත් ආකර්ෂණීය වන්නේ කඳුලැස්ස සහ වටෙස්ස වැනි මාංශ භක්ෂක ශාක විශේෂයි.
කෙසේ වෙතත්, මුහුණ දෙන ප්‍රධාන අභියෝගයක් වන්නේ මෙම පරිසර පද්ධතියේ සියුම් සමතුලිතතාවයට බාධා කරන ආක්‍රමණශීලී ශාක විශේෂ ආක්‍රමණය කිරීමයි.
ක්ෂණික හා සුදුසු ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය හඳුනා ගනිමින්, බැංකුව හෙක්ටයාර 10 ක භූමි ප්‍රදේශයක් ආවරණය වන පිටවලපතනේ ආක්‍රමණශීලී ශාක ඉවත් කිරීම සඳහා ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වී ‘වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට’ (DFC) සහාය විය.